«Τα βουνά και οι θάλασσες που μας χωρίζουν» σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χαραλαμπίδη
Βιώνουμε μία περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας με κύριο χαρακτηριστικό της την ταχύτητα. Τα πάντα γύρω μας κινούνται σε γοργούς ρυθμούς, από την ταχύτητα του δικτύου σύνδεσής μας στο ίντερνετ μέχρι τον χρόνο που παίρνει ώστε μία είδηση στην Ιαπωνία να γίνει γνωστή στην Ευρώπη και την Αμερική. Ζούμε σε μία εποχή που ξεχωρίζει για την δυνατότητα των ανθρώπων να επικοινωνούν πανεύκολα και άμεσα, με την κατάθλιψη όμως και την αποξένωση να σημειώνουν πολύ υψηλά ποσοστά στις σύγχρονες κοινωνίες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η επικοινωνία μας γίνεται πλέον πίσω από οθόνες, αντικαθιστώντας τις διαπροσωπικές σχέσεις, τα συναισθήματά μας παγώνουν σε στυλιζαρισμένα κλικ στο Instagram ενώ ο έρωτας αποτελεί είδος υπερκατανάλωσης και κορεσμού.
Η ταχύτητα με την οποία κινούνται όλα γύρω μας σε συνάρτηση με τις ευκολίες που μας παρέχει η εποχή φέρνει τον σύγχρονο άνθρωπο σε μία κατάσταση κορεσμού και ανικανοποίησης. Πώς και πόσο μπορεί να επιβιώσει μία σχέση, ένας έρωτας στην εποχή μας; Θα μπορούσε άραγε σήμερα ένας έρωτας να παραμείνει ανεκπλήρωτος; Και αν ναι, για πόσο; Και γιατί οι έρωτες πρέπει να είναι ανεκπλήρωτοι;
Σήμερα οτιδήποτε ανεκπλήρωτο δεν έχει καμία θέση στη ζωή μας. Στις μέρες μας, θέση στη ζωή μας έχει το ανικανοποίητο και όχι το ανεκπλήρωτο. Στα χρόνια του ρομαντισμού, στα μέσα δηλαδή του 18ου αιώνα, ο ανεκπλήρωτος, ο πλατωνικός έρωτας ήταν στοιχείο επιτακτικό, ίσως και επιθυμητό από τα ζευγάρια της εποχής. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της λογοτεχνίας που περνάει και στην καθημερινή ζωή της εποχής στην Ευρώπη. Το ρεύμα του ρομαντισμού επηρεάζει κάθε πτυχή της ανθρώπινης έκφρασης. Οι ντροπαλές ερωτικές ματιές, οι απαγορευμένες συναντήσεις, ένα πεταχτό φιλί, ένα χάδι, οι ερωτικές επιστολές, η απομάκρυνση, οι απαγορεύσεις και τα ταμπού της εποχής. Μία περίοδος που θέλει τον άντρα ιππότη, διεκδικητή και τη γυναίκα το μήλον της έριδος, το λάφυρο της κατάκτησης.
Μέσα σε αυτό το περικείμενο, στις αρχές του 18ου αιώνα εκτυλίσσεται ο ανεκπλήρωτος και σχεδόν άγνωστος έρωτας του πρώτου Έλληνα κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια με την Ελληνο-Μολδαβή Ρωξάνδρα Στούρτζα, κυρία επί των τιμών της αυτοκράτειρας Ελισάβετ της Ρωσίας.
Μεταξύ τους δημιουργείται μια βαθιά φιλία, ένας έρωτας πλατωνικός. Στις πολυάριθμες επιστολές που ανταλλάσσουν, της περιγράφει όλες τις χαρές, τις επιθυμίες, τις θλίψεις και τις ανησυχίες του. Ωστόσο, η σχέση αυτή δεν θα οδηγήσει πουθενά, ούτε σε γάμο, θα παραμείνει πλατωνική και ανεκπλήρωτη μέχρι το τέλος της ζωής του Καποδίστρια το 1831.
Ο Αιμίλιος Χαραλαμπίδης έφερε ξανά στην επιφάνεια αυτή την θρυλική και σχεδόν άγνωστη σχέση μέσα από το θεατρικό αναλόγιο που σκηνοθέτησε στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, στο πλαίσιο της σειράς «Στιγμές στο Μουσείο», με τον ποιητικό και ρομαντικό τίτλο «Τα βουνά και οι θάλασσες που μας χωρίζουν», σε δραματουργία του ίδιου και της Αστέρως Κυπριανού, με τους ηθοποιούς Αστέρω Κυπριανού και Χάρη Αττώνη να ερμηνεύουν τους ομώνυμους ρόλους. Το αναλόγιο αντλεί πληροφορίες μέσα από το βιβλίο της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ελένης Ε. Κούκου «Ιωάννης Καποδίστριας - Ρωξάνδρα Στούρτζα. Μια ανεκπλήρωτη αγάπη. Ιστορική Βιογραφία» όπου αποτυπώνεται για πρώτη φορά ο η σχέση που υπήρξε μεταξύ του Καποδίστρια και της Ρωξάνδρας Στούρτζα.
Ο Αιμίλιος Χαραλαμπίδης με την ευαισθησία που τον χαρακτηρίζει στις δουλειές του πέτυχε και αυτή την φορά να τοποθετήσει το σκηνοθετικό του όραμα μέσα σε ένα φυσικό σκηνικό, ένα υπαρκτό χώρο, χρησιμοποιώντας την νεοκλασική αισθητική του δωματίου του πρώτου ορόφου του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου. Οι δύο πρωταγωνιστές σε απόλυτη αρμονία αφηγούνται μέσα από εκατοντάδες επιστολές την αρχή της γνωριμίας των δύο προσώπων, την εξέλιξη του έρωτά τους σε άμεση σχέση με την εξέλιξη των πολιτικών εξελίξεων στην Ευρώπη και την Ελλάδα αλλά και το τέλος της ζωής τους. Όλα αυτά συνοδευόμενα από το επιτυχημένο ηχητικό τοπίο που δημιούργησε ο Δημήτρης Ζαχαρίου. Μέσα από αυτό το αναλόγιο φωτίζονται πτυχές της προσωπικότητας μίας από τις σημαντικότερες μορφές της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ενός ανθρώπου ευαίσθητου, μοναχικού, με λεπτότητα χαρακτήρα, ευγένεια και πραγματική αγάπη για την πατρίδα του.
Εκείνο το οποίο εντυπωσιάζει στην ιστορία των δύο προσώπων που βιώνουν μία ιδιαίτερη σχέση με ανταλλαγές επιστολών από το 1813 μέχρι και το 1831, χρονιά που ο Ιωάννης Καποδίστριας δολοφονείται, είναι και η στάση της Ρωξάνδρας. Μέχρι και το τέλος της ζωής της πέραν από τις φιλελληνικές της πρωτοβουλίες και την φιλανθρωπική της δράση παρέμεινε πιστή και αφοσιωμένη στον Καποδίστρια μη καταφέρνοντας να ξεπεράσει τον θάνατό του.
Λίγους μήνες πριν από το θάνατό της, που διαισθανόταν να έρχεται, η Ρωξάνδρα έγραψε τρεμάμενο χέρι σε ένα από τα σημειώματά της: «Ιωάννη! Δεν υπήρξες ποτέ εραστής μου! Τώρα, όμως, που η ζωή μου τελειώνει, μπορώ να σου ειπώ: Είσαι ο μοναδικός άνδρας, που αγάπησα βαθιά και αιώνια. Ποτέ δεν αγάπησα άλλον, σε όλη μου τη ζωή».
Ένα θεατρικό αναλόγιο, μία πραγματική ιστορία μίας ανεκπλήρωτης αγάπης που υμνεί τον έρωτα. Δεν θα μάθουμε ποτέ αν αυτοί οι δύο άνθρωποι παντρεύονταν και ζούσαν μαζί. Το στοιχείο του ανεκπλήρωτου έρωτα εντείνει ίσως την επιθυμία και κάνει το μυαλό να δημιουργεί ιδανικές συνθήκες και εξιδανικεύσεις. Η απουσία της ολοκλήρωσης ήταν το στοιχείο που κράτησε αυτό τον έρωτα για πάντα, στη σφαίρα πια του μυθικού. Άλλωστε αυτός ο έρωτας δεν θα είχε καμία αναφορά σήμερα, δεν τον χώριζαν τα βουνά και οι θάλασσες.